Vorige week donderdag heeft de gemeenteraad de haalbaarheidsstudie Prinses Beatrixlaan besproken. De fractie van Groenlinks stelt kritische kanttekeningen bij de uitgangspunten en aannames in deze studie. Oude oplossingen zijn niet altijd goed voor nieuwe ontwikkelingen of problemen en voor GroenLinks blijft de alleroverheersende vraag in dit dossier: “Voor welk probleem is dit plan geen oplossing?”

De Beatrixlaan is een voor de regio belangrijke weg als een verbinding tussen de A4 en Den Haag en voor Rijswijk zelf, met de Bogaard als centrum. De aanleiding voor een mogelijke herstructurering van de Beatrixlaan is het vastlopen van het verkeer. Een goede afwikkeling van het verkeer in 2020 is het doel van de herstructurering. Het college van burgemeester en wethouders hebben het plan gepresenteerd voor de aanleg van een lange tunnel variant (met voorzieningen) dat zal bijdragen aan de doorstroom van het verkeer én aan de leefbaarheid rond de Beatrixlaan.

De Rijksoverheid, de provincie Zuid-Holland en het Stadsgewest Haaglanden hechten groot belang aan de bereikbaarheid van Haaglanden.

Er wordt in 2020 een toename van 36% van de verplaatsingen met herkomst of bestemming binnen Rijswijk verwacht. Dit wordt niet alleen onderbouwd door een autonome toename van het verkeer, maar is ook gebaseerd op de toename van het aantal inwoners (+15.000) en arbeidsplaatsen (+5.000). Alles bij elkaar leidt dit volgens het projectbureau tot een toename van 30% van het autoverkeer specifiek voor de Beatrixlaan.

Is dat uitgangspunt juist?

Het gepresenteerde plan gaat er van uit dat er in komende negen jaar vele nieuwe arbeidsplaatsen en woningen bij komen in Rijswijk. Maar in werkelijkheid worden lang niet alle voorgenomen plannen gerealiseerd. Bovendien, in het rapport uitgebracht door het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid van Rijkswaterstaat wordt beschreven dat de invloed van bevolkingsgroei en bevolkingskrimp op de mobiliteit beperkt is. Andere ontwikkelingen zijn veelal bepalender, zoals welvaartsstijging, vergrijzing, de arbeidsparticipatie van vrouwen of de enorme vooruitgang in communicatie-mogelijkheden.

Verder is het volgende van belang:

“De gemeente telt bijna 47.000 inwoners. Met de bouw van Rijswijk-Zuid komen hier naar schatting 10.000 inwoners bij. Primos (ABF Research) voorspelt in 2020 een inwonertal van circa 48.600 personen (inclusief de bouw van Rijswijk-Zuid). Zonder de zuidelijke uitbreidingen zou Rijswijk, als enige gemeente in Haaglanden, dus zijn gekrompen. Rijswijk is een relatief 'grijze' gemeente; het aandeel 65-plussers en 45-65-jarigen is voor zowel Haaglandse als Nederlandse begrippen groot.”

Deze tekst komt uit de in december jl. in de gemeenteraad behandelde en vastgestelde economische visie 2010. Het uitgangspunt voor de bevolkingstoename op de langere termijn is daarin totaal anders dan in de huidige plannen voor de Beatrixlaan.

Dat is merkwaardig.

Merkwaardig is ook dat in het verkeerskundig onderzoek een deugdelijke onderbouwing van de aannames die ten grondslag zijn gelegd aan het huidige plan niet terug te vinden is. Het blijft bij slechts een aanname en dat vinden wij een groot bezwaar omdat daarmee de noodzaak voor dit plan twijfelachtig is. Bovendien bestaat het gevaar dat aanleg van de tunnel juist meer autoverkeer aantrekt, terwijl alternatieven onderbelicht blijven. Het aanbod schept dan de vraag in plaats van andersom en dat is geen gelukkige ontwikkeling.

In de voorgaande bijeenkomsten over dit plan is wel aangegeven dat, ook al zouden de de aannames niet juist blijken te zijn, het plan toch een goede impuls vormt voor het winkelcentrum De Bogaard, maar of dat voldoende is om een ambitie uit te spreken en eerste stappen te zetten voor een dergelijk omvangrijk plan, zoals nu wordt gevraagd in het voorstel, is maar de vraag en het antwoord van de GroenLinks-fractie op die vraag is nee: dat vinden wij niet voldoende, zeker niet gezien de enorme kosten en risico’s waarmee dit project is omgeven en die ten koste zullen gaan van ontwikkelingen op andere beleidsterreinen.

Kosten

Alvorens de kosten te bespreken, wil ik opmerken dat de discussie daarover enigszins wordt bemoeilijkt door het feit dat er geheimhouding ligt op de financiële onderbouwing. Dat maakt het onmogelijk man en paard te noemen als het gaat om de bezwaren van financiële aard en het inzichtelijk maken, ook naar de bewoners van Rijswijk, van de enorme risico’s waarmee dit project is omgeven.

De kosten voor de aanleg van de tunnel zijn torenhoog, zeker als wordt uitgegaan van een wat meer ambitieus plan. Rijswijk gaat in haar plannen uit van een bijdrage vanuit het Rijk, de provincie en het stadsgewest, maar heeft daartoe geen concrete plannen hoe zij dat wil bewerkstelligen. Hoe de financiering van het Rijswijkse deel moet worden ingevuld, is ook een grote vraag. Het college vraagt echter de gemeenteraad nu al de ambitie te onderstrepen, maar heeft zelf geen idee hoe zij die ambitie waar wil maken. Hoe wordt de lobby bijvoorbeeld opgestart, en welke onderhandelingsstrategie wordt gevolgd? Is dit het goede moment om daarover te praten? Daarover wordt –ook in beslotenheid- niet gesproken. Den Haag wil nog niet eens over de Beatrixlaan praten, laat staan een substantieel deel betalen. Den Haag heeft voorlopig de handen vol aan de Rotterdamse baan.

Daar komt bij dat de cijfers over de van de partners gewenste financiële bijdragen voor hen niet geheim zijn, zodat het geen verrassing meer is met welk bedrag de gemeente Rijswijk tevreden is. De kans dat er een hogere bijdrage uit de onderhandelingen zal komen dan waarvan nu in de studies wordt uitgegaan, wordt daarmee natuurlijk niet groter.

Veel raadsleden zijn kritisch over het te besteden bedrag door gemeente Rijswijk en de mogelijkheid om het te kunnen financieren en de risico’s te kunnen dragen, maar lijken de ambitie desondanks te willen onderstrepen. Er wordt al naarstig gezocht naar kostendragers om de financiering rond te krijgen: meer flats, meer parkeerplaatsen, of beter nog: de parkeerplaatsen in eigen beheer houden? GroenLinks ziet niets in dergelijke ontwikkelingen.

Oplossingen

De leefbaarheid van het gebied wordt niet gediend met deze tunnel en evenmin met meer bebouwing om die tunnel te kunnen financieren. De luchtkwaliteit wordt er niet beter van en de geluidsoverlast niet minder. Bovendien zijn er waarschijnlijk veel betere middelen om dat te bereiken. Die zijn echter niet onderzocht en uitgewerkt.

Wij pleiten niet voor meer wegen om auto’s te faciliteren, want hoe zit het dan in 2030 met het verkeer en de daarvoor gebouwde tunnel? Zou de tunnel dan nog voldoende zijn? Een hoe staat het dan met de geluidsoverlast en luchtkwaliteit?

Bij één van de voorgaande bijeenkomsten over dit plan kwam naar voren dat er bij realisering van de plannen waarschijnlijk in 2020 op het Rijswijkse maaiveld bij de Beatrixlaan evenveel verkeer zal zijn als nu het geval is. Op deze wijze is er geen einde aan meer autoverkeer en we lopen dan aan tegen de vraag hoeveel we als Rijswijkers bereid zijn in te leveren aan leefbaarheid om dat autoverkeer te blijven faciliteren.

Er moet ons inziens meer uitgegaan worden van leefbaarheid en alternatieven voor de auto. Dit is geen idealisme, maar realisme als we Rijswijk leefbaar willen houden. Als er gekozen moet worden tussen de ondergrondse baan en de leefbaarheid kiest GroenLinks voor de leefbaarheid; ook al komt dat de auto niet ten goede. GroenLinks pleit ervoor om het geld van de gemeente vooral in de leefbaarheid te steken.

Dat betekent niet dat autoverkeer niet meer mogelijk is. Ook GroenLinks is realistisch. En met dat realisme brengen wij in herinnering dat, zoals onlangs Astrid Homan beargumenteerde in een artikel uit het AD en overigens ook uit andere bronnen wel blijkt, een afname van ongeveer 6% van het autoverkeer in de spits al tot gevolg heeft dat er een verkeersstroom is die gelijk is aan die tijdens de vakantieperioden: een spits die zich kenmerkt door drukte, maar zonder opstoppingen. Een kleine vermindering van het autoverkeer in de spits kan dus al leiden tot een aanzienlijke verbetering van de verkeerssituatie.

En dat brengt ons terug bij de vraag naar het nut en de noodzaak van dit plan. De noodzaak is niet alleen afwezig als de aannames die eraan ten grondslag zijn gelegd (en die tot dusverre niet zijn onderbouwd) niet kloppen, maar ook als op andere wijze een afname van de verkeersstroom in de spits en een verbetering van de luchtkwaliteit en geluidsoverlast kan worden bewerkstelligd. Alternatieven zijn wellicht gemakkelijker en goedkoper te realiseren dan het nu voorliggende plan.

En laten we voorzichtig zijn met het bouwen op grond van verwachtingen die niet reëel zijn. De situatie van de Plaspoelpolder maakt wel duidelijk dat een bestaande behoefte op enig moment, niet impliceert dat die behoefte ook tot in lengte van jaren aanwezig blijft en dat nieuwe ontwikkelingen zaken radicaal kunnen wijzigen.

Oude oplossingen zijn niet altijd goed voor nieuwe ontwikkelingen of problemen en voor GroenLinks blijft de alleroverheersende vraag in dit dossier: “Voor welk probleem is dit plan geen oplossing?”

Maar dát het huidige plan geen goede oplossing vormt, staat voor GroenLinks vast.