Vannacht heeft de gemeenteraad in meerderheid voor de komst van een tijdelijk opvangcentrum voor asielzoekers op de voormalige TH-locatie in Rijswijk gestemd. GroenLinks is blij met deze uitslag. Tijdens de raadsvergadering sprak fractievoorzitter Lammert van Dijk de volgende tekst uit.
Voorzitter,
Wereldwijd zijn er meer mensen op de vlucht dan ooit tevoren en velen zoeken hun toevlucht in Nederland en dat maakt dat er behoefte is aan nieuwe opvanglocaties. Het COA doet een beroep op Rijswijk om een dergelijke locatie beschikbaar te stellen. Een eerste vraag die opkomt, is de vraag over wie we het hebben als het gaat over deze vluchtelingen. Ik heb enkele voorbeelden voorzitter, die niet zijn verzonnen, maar zijn ontleend aan de praktijk.
We hebben het over een gezin met jonge kinderen uit Syrië, op de vlucht voor oorlogsgeweld en honger. Over een student die geen dienst willen nemen in het Syrische regeringsleger en zich net zo min wil aansluiten bij een moslimextremistische groepering zoals IS of al-Nusra, eenvoudigweg omdat hij het vertikt zich schuldig te maken aan ernstige mensenrechtenschendingen. Het gaat over een onderwijzeres uit de Democratische Republiek Congo die op de vlucht is voor seksueel geweld, over een 12-jarig meisje uit Somalië dat op de vlucht is voor genitale verminking, over een verkoopster uit Ethiopië die vanwege haar seksuele geaardheid wordt gediscrimineerd en daartegen niet beschermd wordt door wetgeving of autoriteiten. En we hebben het over een politiek actieve Eritreeër die mishandeld en gefolterd is door veiligheidsdiensten vanwege zijn kritiek op de autoriteiten en het praktiseren van een niet-erkende religie.
Het zijn maar een paar voorbeelden, maar zo zijn er veel meer terug te vinden in rapporten van Amnesty, van Human Rights Watch en van Vluchtelingenwerk Nederland. Veel van deze situaties worden in algemene zin beschreven in ambtsberichten van ons Ministerie van Buitenlandse Zaken.
Deze mensen kunnen in Nederland asiel vragen omdat we bescherming en opvang noodzakelijk vinden voor mensen die dat nodig hebben en die bescherming niet in eigen land kunnen vinden. Die gedachte is mede ingegeven door wat zich in voorbije jaren in Europa heeft afgespeeld. Wij zijn in Nederland al langere tijd gevrijwaard van oorlog, onderdrukking en honger, maar dat is in het verleden anders geweest en dat is momenteel elders in de wereld helaas anders. Daar mogen we de ogen niet voor sluiten. We kúnnen de ogen er niet voor sluiten omdat het recht op bescherming in onze wetten en verdragen is verankerd en we wíllen de ogen er niet voor sluiten omdat we die beschermingsgedachte nog steeds ondersteunen en de bescherming en opvang als een morele verplichting zien. GroenLinks ziet de opvang als een plicht, niet als een kwestie van vrijblijvende liefdadigheid. En dat geldt wat ons betreft voor alle gemeenten en dus voor Rijswijk.
Onttrek je je aan die verplichting, dan maak je de bescherming tegen mensenrechtenschendingen tot een dode letter. Dat is kwalijk, zeker als je bedenkt dat het overgrote deel van de vluchtelingen dat zich momenteel meldt, op de vlucht is voor personen en organisaties die zich niets, werkelijk niets gelegen laten liggen aan het internationaal recht en mensenrechten. Als je daartegen strijdt, zul je er op zijn minst voor moeten zorgen dat je zelf niet juist datgene doet wat je wilt bestrijden. Dat betekent dat je de bescherming tegen oorlogsgeweld en tegen mensenrechtenschendingen moet waarborgen, niet alleen in woord, maar in praktische zin door het bieden van opvang.
Dat maakt dat de keus voor GroenLinks ten aanzien van het wel of niet bieden van opvang aan vluchtelingen een vanzelfsprekende is. Natuurlijk moeten we die opvang bieden als dat enigszins in ons vermogen ligt en dat is het geval. Er is een geschikte locatie, er is voldoende bestuurlijke en organisatorische capaciteit om de opvang te bieden en er zijn financiële middelen om het te realiseren.
Betekent dit dat alle zorgen daarmee zijn verdwenen? Nee natuurlijk niet, alles behalve dat. Want met de opvang begint een lang en intensief traject van begeleiding. Enerzijds is in meer of mindere mate begeleiding nodig van vluchtelingen die in veel gevallen met ernstige problemen te maken hebben als gevolg van hun ervaringen met oorlogsgeweld, vervolging of marteling en die daarnaast in onzekerheid verkeren over hun naaste familieleden, hun toekomst en de mogelijkheid of onmogelijkheid om op enig moment terug te keren naar hun eigen land. Anderzijds is aandacht nodig voor een samenleving waarin een grotere groep vluchtelingen voor kortere of langere tijd wordt opgenomen. Naast huisvesting dienen zaken als medische zorg, onderwijs en een zinvolle dagbesteding te worden geregeld. Dat vergt het een en ander van maatschappelijke organisaties, van bedrijven en van inwoners van Rijswijk.
Dat zal niet altijd vlekkeloos verlopen en het zal soms met vallen en opstaan gepaard gaan. Maar dat is geen reden om van het bieden van opvang af te zien. Uit de maatschappelijke consultatie blijkt dat er voldoende draagkracht is binnen de Rijswijkse samenleving om deze begeleiding te verzorgen en aan eventuele problemen daarbij het hoofd te bieden. De scholen kunnen het aan, de huisartsen kunnen het aan, de welzijnsorganisaties kunnen het aan en we hebben gelukkig genoeg wethouders.
De draagkracht is er en we hopen dat er daarnaast voldoende draagvlak is. Daar zullen we als gemeenteraad vandaag blijk van moeten geven en wij hopen dat een ruime meerderheid zich voor de opvang zal uitspreken.
Veel mensen verzetten zich tegen de komst van asielzoekers in hun nabije omgeving uit angst voor deze mensen en de impact van een grote groep asielzoekers op de samenleving. Daarbij wordt aangegeven dat het gaat om mensen vanuit een andere cultuur, met andere gewoonten en – zoals gezegd – vaak problemen als gevolg van wat ze in het land van herkomst hebben meegemaakt, als gevolg van het gemis van gezins- of familieleden en als gevolg van de onzekere positie waarin ze verkeren.
Omgaan met dingen die vreemd zijn en omgaan met onzekerheden is voor mensen moeilijk. Dat is voor de mensen die opvang bieden niet veel anders dan voor de mensen die op de vlucht zijn. Daar zal dus aandacht aan moeten worden besteed en getracht zal moeten worden die onzekerheden zoveel mogelijk weg te nemen. Dat kan door voorlichting, door kennis te maken en door de nadruk te leggen op wat ons verbindt in plaats van wat ons verdeelt.
Er is geen wetenschappelijke grond om te veronderstellen dat er een toename zal zijn van geweld, verkrachtingen of andere criminaliteit, zoals in vragen vanuit de bevolking en een enkele vanuit deze raad eerder werd gesuggereerd. Met dergelijke ongefundeerde suggesties worden angsten gecreëerd en aangewakkerd in plaats van voorkomen en overwonnen en dat draagt bepaald niet bij aan een succesvolle opvang.
We hebben te maken met de student, het minderjarig meisje, de verkoopster, de onderwijzeres, de politiek activist, met een onderdrukte christen, een homosexuele islamiet of een boer die behoort tot een etnische minderheid. Het gaat om mensen zoals u en ik. En voorzitter, mensen moet je als mensen behandelen en niet als dieven, verkrachters, gelukszoekers, profiteurs of welke andere negatieve generalisering je daarop zou kunnen loslaten.
Met dergelijke generaliseringen start je een proces van ontmenselijking waarvan de geschiedenis ons heeft geleerd dat het in zijn meest extreme vorm leidt tot verschrikkingen waarvan we hebben gezegd: dat nooit meer.
Dat is juist het uitgangspunt van bijvoorbeeld de strijd tegen IS als gevolg waarvan nu zo veel mensen op de vlucht zijn. IS laat zich niets gelegen liggen aan rechten van anderen en is een proces van ontmenselijking gestart met alle afschuwelijke gevolgen van dien. Die praktijken onderstrepen het belang van de handhaving van grondrechten, van mensenrechten als universeel en onvervreembaar. Het is een absolute ondergrens van onze democratische rechtsstaat. Die praktijken onderstrepen het belang van opvang. Dat is nu niet anders dan in het verleden, toen we in Nederland vele duizenden Spaanse en Portugese joden opvingen die in de 16e eeuw op de vlucht waren voor christenen en niet anders dan aan het begin van de vorige eeuw toen we een miljoen Belgische vluchtelingen opvingen die op de vlucht waren voor het geweld van de Eerste Wereldoorlog. Het is niet anders dan halverwege de vorige eeuw toen velen vanuit Nederland elders een veilig heenkomen zochten. Want het kan verkeren.
GroenLinks stemt in met het vestigen van een tijdelijk opvangcentrum in Rijswijk zoals omschreven in het raadsvoorstel, stemt in met de bestuursovereenkomst met het COA ter uitwerking daarvan en zegt het college steun toe bij verdere taken die in dit verband moeten worden uitgevoerd.